Cineville is een Nederlands filmplatform dat onafhankelijke film(theaters) toegankelijker wil maken voor iedereen. Cineville is een ongelimiteerd lidmaatschap, een netwerk van Europese filmtheaters en bioscopen én een collectieve marketingtool. Hier lees je het ontstaansverhaal en de huidige stand van zaken.
Amsterdam, 2008. Op hoge krukken aan de bar van studentenbioscoop Kriterion zitten vier collega’s na hun dienst na te praten. Hun filmtheater had een geweldig programma vol klassiekers, indiepareltjes en voorpremières, maar de kaartverkoop bleef achter. Zonder jonge mensen leek Kriterion wel een tijdcapsule, waar halflege zalen helaas geen uitzondering waren.
Arthouse moest een comeback maken en hun vrienden moesten net zoveel van onafhankelijke films gaan houden als zij. Als oplossing bedachten de studenten ‘Project David’, wat later ‘Cineville’ zou gaan heten: een ongelimiteerd filmabonnement ondersteund door een netwerk van filmtheaters. De vier oprichters wilden het marktaandeel terugwinnen dat de Amsterdamse theaters hadden verloren aan de ketens en multiplexen, en tegelijk het arthouse-imagoprobleem tackelen. Het ‘all-you-can-watch’-model waar ze op uitkwamen richtte zich specifiek op een jongere doelgroep.
Een jaar na die nacht in Kriterion lanceerde Cineville in dertien filmtheaters in Amsterdam. Het eenvoudige zwart-witte lidmaatschapspasje werd met een enkele zin geïntroduceerd: ‘There’s a new town in town’. Naar de film gaan werd even makkelijk als een bakkie halen.
En Amsterdam bleek er de perfecte plek voor. Een stad van korte afstanden, net als veel andere historische Europese steden. Door de compacte layout van Amsterdam kan je met gemak van de ene kant van de stad naar de andere fietsen, en dat was voor het succes van Cineville doorslaggevend: inwoners hebben maar een kwartiertje nodig om van het kleine, nostalgische filmtheater De Uitkijk aan de gracht naar het moderne Eye Filmmuseum in Noord te komen.
Binnen het Cinevillemodel is concurrentie het concept. De filmtheaters hadden decennialang geprobeerd elkaar naar de kroon te steken, maar het idee van een netwerk dat hun eigen identiteit zou behouden – en zelfs promoten – zorgde voor een nieuwe manier van denken. Cineville is eigenlijk een anti-franchise, waarbij eigenheid niet gesmoord maar gevierd wordt: een mycorrhiza in een stad die ervoor geboren leek te zijn. Het resultaat? Vruchtbare grond voor innovatie en groei.
Cinevilleleden worden actief aangespoord om nieuwe theaters, films en mensen te ontdekken, en zich niet alleen te beperken tot hun favoriete bioscoop. Daardoor vinden er direct kruisbestuivingen plaats tussen de verschillende locaties: met een abonnement krijgen mensen die normaal alleen naar het hippe FC Hyena gaan, zin om ook het klassieke decor van The Movies te bekijken, en vice versa. Als je je als theater aansluit bij Cineville, blijf je jezelf. Er is geen identiek interieurontwerp, niemand bemoeit zich met je programma en je mag gewoon je eigen snacks verkopen.
Na een paar jaar pionieren in Amsterdam kreeg Cineville in 2012 voet aan de grond in Rotterdam, Den Haag en Delft. Zes nieuwe filmtheaters in drie nieuwe steden, een treinritje bij elkaar vandaan. Op deze eerste uitbreiding volgden er al gauw meer: twee jaar later waren er meer dan twintig theaters in acht steden aangesloten, zaten er 10.000 Cinevillers bij de club en waren er meer dan een miljoen bezoeken geregistreerd. De oprichters ontvingen zelfs een prijs voor hun bijdrage aan de Nederlandse bioscoopsector.$^1$ Cineville was here to stay!
Maar het succes van het merk kwam niet alleen door dat kleine zwarte kaartje. Cineville was altijd al méér dan een abonnement. Het platform is gemaakt door filmfans, voor filmfans – van de zelfgebouwde online filmagenda tot de jaarlijkse beste-film-verkiezing. Cineville heeft talkshows en feesten georganiseerd; initieerde buitenbioscopen in tuinen en parken; vult een dagelijks online filmmagazine en social mediakanalen met redactionele content; en maakt de ene na de andere creatieve campagne over film, film, film.
Tegen de tijd dat Cineville tien werd, in 2019, waren er 45.000 leden en 43 filmtheaters in meer dan twintig steden in Nederland. Tientallen kleine Davidjes, verenigd tegen Goliath. Ze vierden het jubileum samen, in stijl, met een gigantisch filmthemafeest en een tour van de mooiste films van het decennium. De socials van Cineville vulden zich met interviews met leden, highlights en herinneringen. Er was een echte filmfamilie ontstaan.
Een jaar later kwam de Cineville community voor een onverwachte uitdaging te staan: COVID sloeg toe, en streamingdiensten schoten als paddenstoelen uit de grond. Over de hele wereld stortten filmtheaters en bioscopen in. De lockdowns leidden tot aanzienlijke financiële tegenslagen, en de uitgestelde releasedata maakten het er niet beter op. De grote ketens hadden een buffer om het hoofd boven water te houden, maar de filmtheaters hadden het zwaar.
Maar in Nederland liep het anders. Toen de filmtheaters gedwongen werden hun deuren te sluiten kwamen de wortels van het onderliggende netwerk in beweging. Binnen twee weken na de eerste lockdown bouwden Cineville, de filmtheaters, de distributeurs en enkele lokale filmfestivals een tijdelijke streamingdienst voor de leden: Vitamine Cineville. Meer dan 40.000 Cinevillers (bijna 80%) bleven tijdens de pandemie hun lidmaatschap doorbetalen om de theaters te steunen. Sommigen werden zelfs middenin een lockdown lid. Deze roerige periode verstevigde de relatie tussen Cineville, haar partners en haar leden.
Toen de wereld in 2021 weer openging had ieder Cinevilletheater in Nederland het overleefd. Dankzij de financiële steun van de leden en ieders goodwill en harde werk kon Cineville de filmtheaters blijven uitbetalen tijdens en zelfs na de crisis. In steden vol gesloten restaurants en lege winkels kwamen de bioscopen sputterend tot leven, hun nostalgische stoelen een welkome herinnering aan hoe het vroeger was. Het publiek wist de weg terug gelukkig ook nog – en hoe.
Eind 2024 waren de bezoekcijfers van de Nederlandse Cinevilletheaters weer bijna op het niveau van vóór de pandemie: 92%, ten opzichte van een nationaal gemiddelde van 70%.$^2$ Na de wereldwijde COVID-crisis werd Cineville nóg meer een veilige haven, waar zowel ervaren als kersverse theatereigenaren terecht konden. Het Cineville-netwerk breidde zich na de pandemie snel uit. In een paar jaar tijd verdubbelde het aantal leden, en het merk bleek veerkrachtig. Waar streaming staat voor gemak, staat Cineville voor een gedeelde ervaring: een gesprekje in de rij bij de kassa, opgewonden gefluister als de zaallichten dimmen.
Nu, in 2025, is Cineville de grootste filmclub van Nederland. De meer dan 100.000 Cinevillers kunnen naar meer 75 filmtheaters in Nederland en gaan meer dan 2,2 miljoen keer per jaar naar de film. Daarnaast zijn 84% van de leden ‘actieve leden’, wat inhoudt dat ze hun pas minstens eenmaal per maand gebruiken. Sommigen gaan zelfs vier keer per maand. Dat is veel meer dan het Nederlandse gemiddelde.$^3$
Hoe het lidmaatschap is opgezet draagt bij aan deze activiteit: het laagdrempelige Cineville-model benadert een filmtheaterbezoek als een makkelijke, alledaagse optie. Cinevillers kunnen zonder voorbereiding op ieder moment naar de film, waardoor ze spontaner bezoekgedrag vertonen en naar de bioscoop gaan een ongedwongen, gezamenlijk uitje wordt. Het is vrijdagavond, je bent wat eerder klaar, en je vriend, die ook een Cinevillepas heeft, is ook vrij. Waarom geen filmpje pakken?
Een website en app vol gecureerde filmtips en achtergrondartikelen, een uitgebreide filmagenda: Cineville is een thuis voor avontuurlijke filmliefhebbers. De toon is fris en persoonlijk. Zonder ingewikkeld filmjargon neemt Cineville je mee in de wereld van film, net als die ene enthousiaste filmvriend.
Met de jaren deelden bezoekers ook hun eigen Cinevilleverhalen. Soms zijn dat emotionele verhalen, zoals het verhaal van een meisje dat net haar moeder had verloren, en die haar bezoek aan het filmtheater omschreef als een manier om met haar verdriet te dealen. Huilen in het donker, temidden van vreemden, bracht haar troost. Maar sommige verhalen zitten vol vreugde, zoals iedere zondag met je oma naar de film gaan, of je kinderen voor het eerst meenemen naar de bioscoop. En er zijn ook heuse romcoms geschreven in de zaal: van ongemakkelijke first dates tot geliefden die elkaar ten huwelijk vragen in een Cinevilletheater, en ons jaren later foto’s sturen van themabruiloften en filmbabies.
De filmtheaters zelf vormen de kern van het Cineville-concept. De meeste Nederlandse theaters voelen als woonkamers. De fijne interieurs, gezellige cafés en knusse zalen houden je binnen, in plaats van je na afloop van de film meteen naar buiten te leiden. En omdat met Cineville de drempel voor een filmbezoek zo laag is, verandert de bioscoop in een bekende, alledaagse ruimte – een waardevolle third place waar een community zich kan verhouden tot de stad en haar geschiedenis. Nederlandse filmtheaters zitten vaak in herbestemde monumenten: The Brutalist kijken in een 19e-eeuwse chocoladefabriek, of naar Suspiria gaan in een oude koepelgevangenis, zijn unieke, gelaagde ervaringen.
Filmtheaters en onafhankelijke bioscopen vormen een belangrijk deel van het Nederlandse cultuurlandschap. Ze staan niet meer in de overlevingsstand, maar zitten juist vóI leven. De zalen en gangen zijn gevuld met de opgewonden stemmen van jonge mensen die kennismaken met David Lynch, of het geroezemoes in een lange rij voor de nieuwe Bong Joon-ho.
Verschillende onderzoeken uit 2020, 2024 en 2025 tonen aan dat de Nederlandse arthousesector sinds Cineville bestaat met 15% groeide ten opzichte van het sectortotaal van 8%; dat meer jonge mensen de theaters weten te vinden; dat Cinevilleleden meer films buiten hun reguliere voorkeuren bezoeken; dat Cineville inmiddels bijna 90% van de prijs van een regulier filmkaartje vergoedt; en dat Cineville in totaal meer dan 100 miljoen euro heeft uitbetaald aan de aangesloten Nederlandse theaters.$^5$ Cineville en de Cinevilleleden dragen bij aan een filmcultuur die zowel financieel gezond als divers en levendig is.
Naast ondersteunende werkzaamheden voor andere culturele lidmaatschapsmodellen in Nederland is Cineville de afgelopen jaren ook uitgebreid naar omliggende Europese landen, om zo uitwisseling en samenwerking binnen de Europese filmtheatersector te bevorderen. Sinds maart 2025 is Cineville actief in vijf landen: Nederland (2009), België (2022), Oostenrijk (2023), Duitsland (2024) en Zweden (2025). In de andere Europese Cinevillelanden verdubbelen de ledenaantallen zich vrijwel ieder jaar. Op dit moment gaan de in totaal 135.000 leden gezamenlijk ongeveer 2,8 miljoen keer naar de film in 196 aangesloten filmtheaters.$^6$
In de toekomst hoopt Cineville nog verder te groeien en zich te positioneren als het voornaamste filmlidmaatschapsmodel van Europa én een levendige, trans-Europese community van filmliefhebbers. Cineville wordt lokaal bestuurd, vanuit het idee: ‘door de filmtheaters, voor de filmtheaters.’ In ieder deelnemend land zijn de theaters eigenaar en uitvoerder van hun Cineville, waardoor ze zelf beleidskeuzes en prijsafspraken kunnen maken, en regionale voorkeuren en nationale data kunnen verzamelen. Lokale netwerken worden in de verschillende landen en steden verstevigd en leiden zo tot een jonger en gevarieerder publiek.
Cineville heeft een gedeelde infrastructuur van kennis en middelen, die al het lokale werk bottom-up ondersteunt. De komende jaren zal Cineville haar digitale tools, logistiek en data-omgeving verbeteren en stabiliseren. Gedeelde marketingdoelen en -campagnes dragen bij aan Europese zichtbaarheid en merkversteviging, waarbij de filmliefde en avontuurlijke insteek van Cineville altijd centraal staat. De internationale lanceringscampagne voor Cineville Zweden (2025) verwoordt het kernachtig: Cineville staat voor ‘Infinite cinema visits for the infinitely curious.’
In de andere Cinevillelanden blijkt ook weer: Cineville is niet alleen een lidmaatschap, maar een cultuurvriend die deel wordt van iemands leven, routine en identiteit. België, Oostenrijk, Duitsland en Zweden hebben net zulke hoge percentages actieve, betrokken leden als Nederland (>80%). In een onderzoek uit 2025 omschrijven Europese Cinevillers het merk steeds als ‘meer dan een product’: met Cineville maak je deel uit van een sterk cultureel netwerk, en ondersteun je de comeback en het voortbestaan van onafhankelijke cinema. Het bevordert gezamenlijke ervaringen en verbindt steden en culturen.
Cineville blijft zich ononderbroken inzetten voor sectorbrede, duurzame impact. Het platform stimuleert filmbezoek, trekt een jongere doelgroep aan en ondersteunt onafhankelijke cinema, in financiële én sociale zin, van Amsterdam tot Wenen.
Toen regisseur Sean Baker in 2025 een Oscar won, zei hij: ‘In a time in which the world can feel very divided, [going to the cinema] is more important than ever. It’s a communal experience you simply don’t get at home.’ Film kan mensen, ideëen en dromen samenbrengen. De verhalen van anderen leren ons zóveel over onszelf. Daarom wil Cineville onafhankelijke bioscopen en filmtheaters toegankelijker en leuker maken, voor iedereen. Wij zijn gek van film, en willen dat jij dat ook wordt. Ieder mens heeft af en toe een goeie film nodig.
$^1$Jan Nijland Zilveren Roos persbericht, 2015
$^2$NVPI Rapport, 2024
$^3$TrueMotion Cinergy Onderzoek, 2025
$^4$Cineville Marketing Enquête, 2024
$^5$LAgroupe Impactstudie, 2019, Cineville enquêtes, 2024, 2025, TrueMotion Cinergy Onderzoek, 2025
$^6$TrueMotion Cinergy Onderzoek, 2025
$^7$TrueMotion Cinergy Onderzoek, 2025
$^8$Cineville Campagne, 2025: There’s more to see with Cineville
<aside>
Notitie voor de pers • Zoek je meer informatie over Cineville? Neem contact op met [email protected] en laat ons weten wat je nodig hebt. We helpen je graag.
</aside>